W tym roku, już po raz kolejny przed publicznością TEDxKraków stanie neurobiolog, biochemik, profesor nauk przyrodniczych i wspaniały gawędziarz – Jerzy Vetulani.
13 czerwca w Centrum Kongresowym ICE opowie o nagrodzonym Noblem odkryciu – komórkach, które tworzą ‘wewnętrzny GPS’ w naszych mózgach, dzięki którym potrafimy odnaleźć się w przestrzeni.
Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny w 2014 roku została przyznana za prace, które nie przyczyniły się bezpośrednio do postępów praktycznej medycyny, mają jednak ogromne znaczenie poznawcze i pozwalają na lepsze rozumienie mechanizmów działania mózgu. Nobliści – John O’Keffe oraz małżeństwo Edvard i May-Britt Moser, zostali uhonorowani za prace tłumaczące, w jaki sposób ssaki wiedzą, gdzie znajdują się w przestrzeni. Wykazano w nich, że występująca u ssaków formacja hipokampa i przylegająca do niej kora śródwęchowa zawierają system, w wyniku którego mózg orientuje się w przestrzeni w sposób podobny, jak kierowca posługujący się systemem GPS. Zaangażowane neurony tworzą siatkę przestrzenną, a zbliżanie się do jej granic lub podchodzenie do określonych miejsc powoduje zmianę rytmu iskrzenia szczególnych neuronów, co informuje mózg o tym, w którym miejscu się znajduje.
Odkrycia te otwierają nowy rozdział w neurobiologii. Teraz przed badaczami pojawia się kwestia rozszyfrowania kodów, którymi posługują się neurony prowadząc nieustanne obliczenia pozycji ciała względem otoczenia. Pozostaje jeszcze wiele punktów dotyczących wyjaśnienia zmian rozwojowych sieci, ewentualnego wpływu warunków zewnętrznych na kształtowanie się sieci czy relacji pomiędzy pamięcią przestrzenną a innymi rodzajami pamięci.
Jerzy Vetulani – profesor nauk przyrodniczych, psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, członek Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, członek honorowy Indian Academy of Neuroscience, doctor honoris causa Śląskiego Uniwersytetu Medycznego i Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Autor kilkuset prac badawczych o międzynarodowym zasięgu. Popularyzator nauki, przez ponad dwie dekady redaktor naczelny czasopisma „Wszechświat”. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.